در سوره آل عمران، آیه 54 می‏خوانیم: «وَ مَکَرُوا وَ
مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ»، حال این
سوال مطرح می‏شود، نظر به این که مکرو حیله از صفات رذیله اخلاقی است، چرا در این
آیه به خداوند نسبت داده شده است؟

پاسخ:

در قرآن آیاتی شبیه این آیه دیده می‏شود که در آن نسبت «مکر» به خدا داده شده
است (مانند آیه 30، انفال و آیه نمل و...)

«مکر» در لغت عرب، با آن چه در فارسی امروز از آن می‏فهمیم، تفاوت بسیار دارد:
در فارسی «مکر» به نقشه‏های شیطانی و زیان بخش گفته می‏شود، در حالی که در زبان
عرب، ریشه لغوی «مکر» هر نوع چاره اندیشی را می‏گویند که گاهی خوب و گاهی زیان آور
است. در کتاب مفردات راغب می‏خوانیم: «المکر صرف الغیر عما یقصده» مکر این است که
کسی را از منظورش باز دارند (اعم از این که منظورش خوب یا بد باشد).

در قرآن نیز گاهی مکر با کلمه «خیر» ذکر شده مانند: «وَاللَّهُ خَیْرُ
الْماکِرِینَ»»؛ خداوند بهترین چاره جویان است. و گاهی با کلمه «سیِّی‏ء»
«بد» آمده است، مانند: «لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِهِ »؛ نقشه
و اندیشه بد جز به صاحبش احاطه نخواهد کرد.

بنابراین، منظور از آیه این است که دشمنان «مسیح» با طرح‏های شیطانی خود
می‏خواستند جلو این دعوت الهی را بگیرند، اما خداوند برای حفظ جان پیامبر خود و
پیشرفت آئینش، تدبیر کرد و نقشه‏های آن‏ها بر آب شد. ¹

نظیر همین پاسخ در «کید الهی» نیز مطرح می‏باشد، آن جا که سوره طارق، آیه 16 و
15 می‏خوانیم: «إِنَّهُمْ یَکِیدُونَ کَیْداً وَ أَکِیدُ کَیْداً»
آنها پیوسته حیله می‏کنند و من نیز در برابر آنها چاره می‏کنم. ²

1.تفسیر نمونه، ج 2، ص 429.

2.همان، ج 15، ص 376